Adet Düzensizliği
Adet düzensizliği adetlerin sıklığı, süresi ya da miktarında olan anormallikler olarak tanımlanır. Çoğu kadında adetler sorunsuz ve zamanında gelir. Ancak kadınların bir kısmında adet problemleri yaşanır ve bu durum hem fiziksel hem de duygusal olarak hastaları olumsuz yönde etkiler.
Adet düzeni nedir?
Adet, 21- 35 gün (ortalama 28 gün) arasında görülen 2-7 gün arasında süren, günlük 3-4 ped civarında olan kanamlardır. Herkesin adet düzeni birbirinden farklı olabilir.
Adet bozuklukları nelerdir?
- Adet görememe
- Aşırı adet kanamaları
- Adet kanamasının az olması
- Ara kanamalar
- Sık ya da seyrek adet görme
- Dismenore (Adet sancıları)
- Premenstrüel sendrom
Adet görememe:
Bu durum ergenlik öncesi, gebelik dönemi, emzirme ve menopozda normal olarak kabul edilir. Bu durumlardan herhangi biri değilseniz ya da şüpheniz yoksa bu durumda doktorunuza danışmanız gerekir.
Eğer 16 yaşına gelmiş ve adet görememişseniz mutlaka bir kadın doğum uzmanına görünerek gerekli tahlilleri yaptırmanız gereklidir.
Eğer hali hazırda düzenli adetleriniz varken adetten kesildiyseniz ve yukarıda bahsedilen durumların herhangi biri söz konusu değilse ayrıntılı bir kadın doğum muayenesinden geçerek hormonel bir problem olup olmadığına, süt salgılayıcı hormon yüksekliği ya da guatr problemi varlığına, rahim ve yumurtalıkların değerlendirilmesine bakılması gereklidir. Unutulmaması gereken önemli bir durum da aşırı stres, diyet ve egzersizin de adetten kesilmeye sebep olabileceği gerçeğidir.
Aşırı adet görme:
Her beş kadından birinde aşırı adet görme problemi vardır. Aşırı adet görmek günlük aktivitenizi etkileyecek kadar çok adet görmek şeklinde kabaca tanımlanabilir. Örneğin her saat başı ped değiştirmek zorunda kalmak aşırı adet kanaması olarak adlandırılabilir. Ergenlik dönemi başlangıcında ve menopoza yakın dönemde aşırı kanamalar görülmesi olasıdır. MENOPOZ SONRASI OLAN AZ YA DA ÇOK KANAMA ÖNEMLİDİR VE MUTLAKA BİR JİNEKOLOG TARAFINDAN GÖRÜLMESİ GEREKİR.
Aşırı adet görme nedenleri;
- Hormonal problemler
- Ek tıbbi hastalıklar: tiroid problemleri, pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer rahatsızlıkları, ilaçlar
- Rahim ve yumurtalıklardan kaynaklanan yapısal problemler (polipler, myomlar, kistler)
- Gebelikle ilgili problemler: düşük, dış gebelik gibi • Enfeksiyonlar
- Kanser öncülü lezyonlar Olabilir.
Oligomenore ( Az ya da seyrek adet görme):
Oligomenore adetlerin seyrek yani 35 günden daha uzun sürelerde oluştuğu durumdur. Ergenlikte çok sık görülür ve genellikle bir tıbbi bir problem teşkil etmez. Genç kızlar ilk adet olduklarında genellikle birkaç sene adetleri düzenli olmaz. Sağlıklı yetişkinlerin bile adetleri bazı aylarda birkaç gün oynayabilir. Bazen adetsiz geçen bir ayın ardından yoğun bir adet kanaması görülebilir.
Seyrek adet görme sürekli hale geldiğinde bu durum ovulasyon (yumurtlama ) problemine işaret eder. Genellikle Polikistik Over Sendromlu hastalarda görülebilen bir durumdur.
Dismenore (Adet sancıları):
Çoğu kadın adet öncesi veya sırasında menstrüel kramplar hissedebilir. Ancak bu ağrılar kalıcı ve dayanılmaz ise bir kadın doğum hekimi tarafından görülmesi gerekir. Adet sancısına neden olan şey rahimdeki kasılmalardır. Çok adet kanaması olan kadınlarda ishal ve baygınlık hissi görülmesi de normaldir. Adet sancısına sebep olan prostoglandin denilen madde tüm bu belirtilerin oluşmasına yol açar. Bu nedenle de bu maddeye yönelik ağrı kesicilerin kullanılması ile çoğu zaman rahatlama sağlanır.
Premenstrüel Sendrom (PMS):
Kadınların yaklaşık %40’ını etkileyen fizyolojik ve psikolojik bir durumdur. Genelde adetten 5-7 gün önce başlayan ve adetle beraber sona eren
• Şişkinlik
• Göğüslerde dolgunluk
• Halsizlik
• Depresif ya da sinirli duygu durum
• Konsantrasyon bozukluğu
• Kabızlık
• Baş ağrıları
İle giden bir durumdur. Vücutta dalgalanma halinde olan östrojen ve progesteron hormonlarına bağlıdır. Bu hormonların mutluluk hormonu olarak adlandırılan serotonin hormonunu etkiledikleri düşünülmektedir.
Gebelikten sonra ve menopoza yaklaşırken şiddeti artabilir. Genetik yatkınlık olduğu düşünülmektedir.
Adet düzensizliği tanısı nasıl konulur?
Öncelikli olarak adet sorunu olan üreme çağındaki bir kadında gebelik ve kanama bozukluğu olmadığını tespit etmek önemlidir. Sonrasında;
- Kan sayımı ve pıhtılaşma ile ilgili testler
- Hormon profili
- Ultrasonografi
- Biyopsi
- Histeroskopi Testleri uygulanabilir.
Tedavi: Tedavi seçenekleri hastanın yaşına, çocuk isteme durumuna, anormal kanamanın sebebine göre değişebilir.
Aşırı ya da düzensiz kanaması olan hastalarda kadın doğum hekim doktoruna danışılarak engel bir durum yoksa düşük doz doğum kontrol ilaçları kullanılabilir. Sigara kullanımı olan, pıhtılaşma bozukluğu ve hipertansiyonu olan hastalarda kullanımı uygun değildir.
Aşırı adet kanaması olan hastalarda progesteron içeren rahim içi araç kullanımı (hormonlu spiral) de iyi bir seçenek olabilir. 5 yıllık kullanımı mevcuttur.
Aşırı adet kanaması olan hastalarda İbuprofen, Naproxen içeren ağrı kesiciler de uygun tedavi olabilir.
Cerrahi tedavilerde ise endometrial ablasyon, dilatasyon ve küretaj, myomektmi,histerektomi gibi çeşitli seçenekler mevcuttur.
Oligomenorede tedavi: (Bakınız Polikistik Over)
Dismenorede tedavi:
İbuprofen ve Naproxen içerikli ağrı kesiciler genelde adet sancısı (dismenore) tedavisinde yeterli olur. Krampların başlamasından birkaç saat önce alındıklarında daha etkili olurlar.
Doğum kontrol hapları da adet sancısında etkilidir.
Sıcak su torbaları ve hafif egzersiz de diğer tedavi seçenekleridir.
PMS’de tedavi:
Öncelikli olarak diyet değişiklikleri ve egzersiz mutlaka önerilir. Kafeini ve nikotini azaltmak, rafinerize şekerden uzak durmak, kalsiyumdan ve koyu yeşil renkli sebzelerle beslenmek, diyetteki tahıl, meyve, sebze ve baklagil içeriğini arttırma başlıca önerilerdir.
Bütün bunların dışında düşük doz antidepresanlar, Drospirenone içeren düşük doz doğum kontrol hapları, ve diğer tedavi seçenekleri de mümkündür. Hastaya özel tedavi seçeneğini belirlemek için mutlaka kadın doğum hekimi ile görüşülmesi gerekir. Kalsiyum, magnezyum ve B6 vitamin takviyesinin de PMS tedavisinde etkili olduğu bilinmektedir.
Sonuç olarak;
- Beslenme alışkanlıklarını değiştirerek sigara ve kafeinden uzak durmak
- Haftada en az 3 kez en az 30 dakika spor yapmak
- Düzenli uyku uyuyarak
- Adet düzenlerini düzgün takip ederek,
Adet sorunlarının çoğunu önlemek mümkündür.