Polikistik Over Sendromu (PCOS)
Polikistik over sendromu (PCOS) dünyada yaklaşık 10 milyon kadını ilgilendiren bir sağlık problemidir. Genetik ya da çevresel nedenlerle oluşabileceği düşünülse de esas nedeni bilinmemektedir. Hormonel bir problem olduğundan fiziksel, biyolojik, metabolik ve psikolojik olarak kadın sağlığını etkileyebilmektedir.
Halk arasında çok yaygın bir yanılsama olarak polikistik over sendromunun hastanın yumurtalıklarında çok fazla sayıda kist olması manasına geldiği düşünülmektedir. Oysa pek çok PCOS’lu kadının yumurtalıklarında kist mevcut değildir.
Polkistik overdeki hormonel problem, androjen denilen erkeklik hormonundaki fazlalık, insülin direnci ve düzensiz adetlere neden olan progesteron hormonu azlığıdır.
Polikistik over sendromu belirtileri nelerdir?
Polikistik overin en sık görülen belirtisi yumurtlama bozukluğuna bağlı adet düzensizlikleridir. Bunun haricinde ya da bununla beraber;
- Hirsutismus ( anormal kıllanma): Yüz, kollar, sırt, göğüs ve karın bölgesinde erkek tipi kıllanma ya da saç dökülmesi
- Kilo alımı: polikistik overli kadınların %50’sinde obesite ciddi bir problemdir
- Akneler: erkeklik hormonu artışına bağlı
- Duygu durum bozuklukları, uyku bozuklukları
- İnfertilite ( Kısırlık): her polikistik overli kadında kısırlık görülmez. Bazı hastalarda destek tedavi gerekebilir.
- Yumurtalık kistleri: Bazı kadınlarda ultrasonda görülebilir. PCOS’lu kadınlarda yumurtlayarak yumurtalıklardan atılamayan yumurtalar yumurtalıklarda çoklu kist görünümü oluştururlar. Bunlar ultrasonda yumurtalığın çeperinde inci tanesi gibi dizilmiş olarak görünürler.
Polikistik over sendromunda tanı nasıl konulur?
Polikistik overde tanı koydurucu tek bir test yoktur. Çoğu hastada sadece dış görünüş bile doktora yeterince ipucu verebilir.
Hastanın adet düzensizliği, tüylenme artışı problemi, akneleri ve kilo fazlalığı şikayetleri tanı konulmasında yönlendirici olabilir.
Aile hikayesi önemlidir.
Tanıda öncelikli olarak geniş bir fizik muayene, kilo ölçümü, hormon ve şeker düzeyi tespiti uygulanır. Yapılacak ultrasonografi ile yumurtalıkların durumu değerlendirilir.
Polikistik over sendromunda tedavi nedir?
Polikistik over sendromunda belirli bir tedavi yoktur. Uygulanan tedavilerin çoğu belirtileri azaltmaya ve düzeltmeye yöneliktir.
- Fazla kiloların verilmesi ve sağlıklı dengeli bir beslenme semptomları önemli ölçüde düzeltebilir. Vücut ağırlığının %5’inin verilmesi düzenli yumurtlama ve gebe kalma konusunda iyileşme sağlar. Polikistik over sendromlu kadınlarda yüksek tansiyon, insülin direnci ve yüksek kolesterol seviyeleri sık görüldüğünden, kilo verilmesi polikistik overli kadınlarda uzun dönemde görülebilecek diabet, kalp hastalığı, inme gibi riskleri azaltır.
- Düzenli egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri de tedavide önemlidir.
- Hastanın gebelikle ilgili bir düşüncesi yok ise doğum kontrol hapları genellikle ilk seçenektir. Doğum kontrol hapları sayesinde adetler düzene girer, akne ve anormal kıllanma semptomlarında düzelme olur. Rahim iç duvarındaki anormal kalınlaşmaları önlemede de doğum kontrol hapları etkilidir.
- Özellikle insülin direnci olan hastalarda Metformin tedavisi faydalı olabilir. Metformin kan şekeri, insülin ve androjen seviyelerini düşürür. Bazı hastalarda kilo vermeye de yardımcı olabilir. Doktor gözetiminde kullanımı uygundur.
- Çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda yumurtlamayı sağlayan ilaçlar kullanılabilir.
- Anti androjenik (erkeklik hormonunu düşürücü) ilaçlar da polikistik over sendromu tedavisinde faydalıdır.
- Akne ve tüylenme artışı problemleri için kozmetik çözümler; kremler, akne ilaçları, lazer ve elektroliz gibi yöntemler uygulanabilir.
- Vitamin ve besin takviyeleri; tarçın, myo-inositol, B ve D vitaminleri tedavide etkinlikleri bilinmese de bazı hastalar tarafından kullanılmaktadır.
Polikistik over sendromuna sahip hastalar gebe kalabilir mi?
Bu sorunun cevabı kısaca “Evet” olarak cevaplanabilir. Polikistik over sendromu kısırlığın en sık görülen ancak tedavi edilebilir sebeplerinden biridir. PCOS’li kadınlarda yumurtlama problemi olduğundan yumurtlama sorunu çözüme kavuşturulduğunda gebe kalma ihtimali kendiliğinden artacaktır.